Lumad na Tinagon-on

[lay-ob]

Sa ako ubos na pagtu-o, dili ini taga Iceland - kabisado an tunada nan yadto ... hain na raba anhi, ka dugay igmaw, ga mogdu sa seguro, paga-kur-om permi kay matignawon raba. Pero, daan mama-mama na iton niya kuman an katignaw. Uday, igmaw na para kadugangan an magdiwayay nganhi sa pabyon para mas mabibo.

Dili isab ini kun si Bador Oliverio an tunada niya. Sino sa gani ini siya, Alibangbang, bang shang-alang ... hala sigin bayle mosunod da an sunata. Parada-da-daaaaah, Parada-da-daaaaah, Parada-da-daaaaah ... Paitik, hala sibay

[Alibangbang]

K-spy,
Wara damha na mahilambigit nan ini sa sitio. Ya intriga lang kay “MAY CONTACT NA” sa an titolu. Dili seguro kita balikason ni Bonsal na anhi ako min hapon kay wara sa tuyo-a. Kalimti iton Iceland kay mahagkot basin sige kita pakokogon. Na hala basin mahi kolukar kita ni Bonsal sa lain na sitio para dili ma istorbo an manga silingan nan ini na bola (hilo). Pero wa say isab nganhi gapatitaw-tikaw. Dili kaha ini kon tawa-an? Bagan sa yag karuga lamang nan pag salta ta.
Matay sumitido ako kaniyo. Si lay-ob an panultihon lawom pa sa Philippine Deep. Ikaw K-spy astan si Bonsal ay sus depalita sa baya kamo ka banggi-itan. Kita kon iyo agi nganhi. Plastada na, hunat pa. Bawo ako kaniyo.

K-Sky, naay para madali mag type. Your suggestion to create and design a Lumad na Tagon-on dictionary sat very well with me. It is an excellent idea. This way words spoken by our ancestors can be preserved and the new generation can have access to them. I am very impressed with yours and Lay-ob’s tagon-on vocabulary. Between the two of you, I think we can fill pages and pages if it already. I feel it’s important to commence this project now while sources are still readily available and before it become scarce. The old olds are now gone taking their words and wisdom along with them. Words and wisdom, that we can never recover and lost forever. I was deeply touched by the article about “Yo Liloy Salas” how is he? Is he still around? Pray go invade his inner sanctum. Arm yourself with pens and lots of paper. Put into writing any information, stories, fables, fables, fables, he may share with you so we can keep them for posterity. How many Iyo Liloys are left? The young generations and not so young generations have fled our place in order to seek for greener pastures and through their venture, may have abandoned their native tongue though not by choice but out of necessity in order to adapt to their new environment. How nice it would be if there is such a book, or books of compilation of deep tagon-on words, funny stories, made-up and otherwise that we, the sentimentalist can come home too. Yes, I am a sentimentalist and I am not ashamed of it. Parents like me can share this book or books to our children born foreign and local so they can feel connected to their parents roots. What do you think K-spy, Lay-ob?

[Alibangbang]

Hano Lay-ob,
Sus ga pangka na kita ini. Pero basin kita kaisgan kay laong ni k-spy, ini na tingkal para kono alumni. Pero segi san imo sonata padayon an bayle. Na hala kompas dakan gikan ngadi, pasingod ngato. balik ngadi deritso ngadto…Hala ratsada, paspas, tuliyok astan lokso. Da kibali tamasak. Adoy, kabati kaw? Boses nan manga binatilyo basin kita batuhan. Dali lay-ob dagan, bantay, ya-toy idooooo, kusgan dagan para dili kita hiabtan kon iya kita lanton. Uy, yatis, pag-utlan sa baya ini alambreeee, hala do-ko, so-ot, na, eton min sangit an ato badoooooo.. kusi…. Hunong sila… Tapos estorya ! ! !

Naay para kaw ma distenger, sakto an imo pa-ngag-pas. Kabaka mo niton Iceland adto na dapit sa poropotu. Dili puydi kay basin segi kita ngadto takigan.

Lay-ob pane-id mo, maka tibug kaha anhi nan lumad na tagon-on na diksionaryo. Bagan may ato pag laum kan k-spy kay maumot bagan. Tan-awa kadayawi nan iya pag hulbad nan yadton kan shiela inpa tabangan. Hunat na enalmidoran pa.

[cordapya]

Na hala kompas dakan gikan ngadi, pasingod ngato. balik ngadi deritso ngadto…Hala ratsada, paspas, tuliyok astan lokso. Da kibali tamasak. Adoy, kabati kaw? Boses nan manga binatilyo basin kita batuhan. Dali lay-ob dagan, bantay, ya-toy idooooo, kusgan dagan para dili kita hiabtan kon iya kita lanton. Uy, yatis, pag-utlan sa baya ini alambreeee, hala do-ko, so-ot, na, eton min sangit an ato badoooooo.. kusi…. Hunong sila… Tapos estorya ! ! !

ngiheheheheheheheheheheheheheheheheh "alambreee, do-ko, so-ot"heheheheheheh

[atat]

isa da an kadumduman ko na mag sulti nan Puroputo, yadton taga- Iceland da! Ya imagine ko gayud an ginawngan nya samtang ga dukduk na inin mayutok!! anyway, welcome..... Kumusta na kaw? Ikaw galing an cgi ga pa miss call sa ako 2 nights ago.

[Alibangbang]

Lay-ob,
BINMALITOK astan KUMBABITAN . . . Yahinoklog ako nan ini na duha mo ka pulong didto sa Need Help na sitio. Yaka tawa. . . hahahahahaha…. Ya nga-ligkig……oooo,, oooo….oooo. Totok sa kisami, piyong an mata, biyahe an huna-huna balik nan amihan 19XX, didto sa bay nila ni Lolo astan Lola sa Cxxxxxxx. Manga bata pa kami, ako astan ako manga pagtagsa. Sayon buntag, aton na sila manga magdarohay da nilan manga arador. Nan mapaso-e na, bungkagan sila gikan sa basakan para paaliloray naay. An manga arador paga da sa tuna-an sa may awog, para patuna-on. Kami, yanag ka-on nan asokarada, galyita tapos inum nan true orange. Si Manong Sxxxxx, na pina ka maguwang sa gropo, 11 anyos. Ga losok nan putos sa iya pulsa tapos min panaw pasingod sa awog. Taod-taod, aton na min singgit: “Polanoooooo. . . . dali pag da nan plang-ganaaaaa……”. Si Polano bata ni Iyo Txxxx. Sinaligan ni Lolo. Utro singgit si Manong, “Polanooooo pag daliiiiiii….. koman dayonnnnn ! ! ! ! ! !, si Polano tarantar, “plang-gana kono laong ni Manong Sxxxxx, koman dayon”.

Didto sa labhanan may plang-gana pero puno nan hino-oman na manga puti na karsonsilyo. Hala habwa balhin sa batya. Didto kami iban sagirit dan plang-gana pasingod sa awog. Pag abot namo, en singyasan ni Manong Sxxxxx, si Iyo Txxxx na birahon an pesi nan arador. Sus, eton pag indog nan arador…….. (pahibalo: . ……..kon ikaw dali, malipong, alipad-han, o ka wad-an nan panimo-ut, ayaw padayon pag basa)…….. Puno nan lintaaaaa ! ! ! ! Yang kombabit sa lawas nan arador…… Hala ila in pang bunlot iton manga linta na yamikit sa anit nan arador…. Haw in butang sa plang-gana, haw budbudi nan asin…. Kami yaning-git kay paga ngilohan, paga ngil-ngi-gan ! ! ! ! Yanalikod, tabonan an mata nan alima. Laong dayon ni Manong Sxxxxx, “hala lupada niyo an dugo…..,hala limbalitok, limbalitok, limbalitok kamo manga pisti kamo, manga linta kamo, kay unoy iyo pag supsup nan dugo nan amo kabaw”. Kami sigin piyagit, yanag pidi-pidi, kay ngil-ngi-ngi sa gayod pamati-on. An amo balhibo da-an bohok yangindog amo da nan in kigdan na kilat sa kalisang.

Sagirit, sunod dagan balik sa bay. Taod taod yaton na sila si Manong Sxxxxx iban si Polano. “krook, kok, kok, kok…… krook, kok, kok, kok….. Pag dud nan manga manok, saburak nila an yang huyos na linta…. Basta pistan manga manok. Hal-la, tinoka-ay gayod……

Sukad yadto kon amihan bahala kan-on da waray sud-an dili ako moka-on nan iton manok kon wara na-ay malaming nan duha na simana…… Tapos estorya…… tralalalala…..lalalala…. ! ! ! !

Matay bagan kila raba gayod niyo inin si Manong….Basin mahimo ako anhi na alindahaw imbis alibangbang hahahahahhaha………….

[Alibangbang]

Bonsal,

Salamat Long na imo kami paga hakop ngadto haw in butang nganhi. Madayaw kon molambo ini na tingkal. Para mag sinoginlanay, inambitay, hinatagay kita nan ato manga handumanan nan ato kabata-an. Padayon an madayaw mo na kalihokan. Saludo ako kanimo.

Alibangbang

[lay-ob]

Lay-ob,
BINMALITOK astan KUMBABITAN . . . Yahinoklog ako nan ini na duha mo ka pulong didto sa Need Help na sitio. Yaka tawa. . . hahahahahaha…. Ya nga-ligkig……oooo,, oooo….oooo. Totok sa kisami, piyong an mata, biyahe an huna-huna balik nan amihan 19XX, didto sa bay nila ni Lolo astan Lola sa Cxxxxxxx. Manga bata pa kami, ako astan ako manga pagtagsa. Sayon buntag, aton na sila manga magdarohay da nilan manga arador. Nan mapaso-e na, bungkagan sila gikan sa basakan para paaliloray naay. An manga arador paga da sa tuna-an sa may awog, para patuna-on. Kami, yanag ka-on nan asokarada, galyita tapos inum nan true orange. Si Manong Sxxxxx, na pina ka maguwang sa gropo, 11 anyos. Ga losok nan putos sa iya pulsa tapos min panaw pasingod sa awog. Taod-taod, aton na min singgit: “Polanoooooo. . . . dali pag da nan plang-ganaaaaa……”. Si Polano bata ni Iyo Txxxx. Sinaligan ni Lolo. Utro singgit si Manong, “Polanooooo pag daliiiiiii….. koman dayonnnnn ! ! ! ! ! !, si Polano tarantar, “plang-gana kono laong ni Manong Sxxxxx, koman dayon”.

Didto sa labhanan may plang-gana pero puno nan hino-oman na manga puti na karsonsilyo. Hala habwa balhin sa batya. Didto kami iban sagirit dan plang-gana pasingod sa awog. Pag abot namo, en singyasan ni Manong Sxxxxx, si Iyo Txxxx na birahon an pesi nan arador. Sus, eton pag indog nan arador…….. (pahibalo: . ……..kon ikaw dali, malipong, alipad-han, o ka wad-an nan panimo-ut, ayaw padayon pag basa)…….. Puno nan lintaaaaa ! ! ! ! Yang kombabit sa lawas nan arador…… Hala ila in pang bunlot iton manga linta na yamikit sa anit nan arador…. Haw in butang sa plang-gana, haw budbudi nan asin…. Kami yaning-git kay paga ngilohan, paga ngil-ngi-gan ! ! ! ! Yanalikod, tabonan an mata nan alima. Laong dayon ni Manong Sxxxxx, “hala lupada niyo an dugo…..,hala limbalitok, limbalitok, limbalitok kamo manga pisti kamo, manga linta kamo, kay unoy iyo pag supsup nan dugo nan amo kabaw”. Kami sigin piyagit, yanag pidi-pidi, kay ngil-ngi-ngi sa gayod pamati-on. An amo balhibo da-an bohok yangindog amo da nan in kigdan na kilat sa kalisang.

Sagirit, sunod dagan balik sa bay. Taod taod yaton na sila si Manong Sxxxxx iban si Polano. “krook, kok, kok, kok…… krook, kok, kok, kok….. Pag dud nan manga manok, saburak nila an yang huyos na linta…. Basta pistan manga manok. Hal-la, tinoka-ay gayod……

Sukad yadto kon amihan bahala kan-on da waray sud-an dili ako moka-on nan iton manok kon wara na-ay malaming nan duha na simana…… Tapos estorya…… tralalalala…..lalalala…. ! ! ! !

Matay bagan kila raba gayod niyo inin si Manong….Basin mahimo ako anhi na alindahaw imbis alibangbang hahahahahhaha………….

To Alibangbang:

Inaay pa lang, wara pa ako kahunat. Ako pa anhi si K-spy sunahon kay basin anhi yabalikadya ko na wara ako masayod. Hala sigi lamang, magsangon lagi kitan mga hinuod nganhi. Unoy hinuod ... adoooooy, kasakit nan ako hawak.... Hininuod ba na sinultihan ... sigi lamang kay sa sekreto, gatuon sa iton sila... pun-an ta an ila mga bukavolaryo.... sharing ba, di ba? amoda taraw nan diin sila gikan... . pwepwe.... tuhituhi sa baya

To K-spy:

Loy, luag-luaghay taraw adon imo kasingkagul kanako, basin inkabusdikan ko .... basin gaumido aton. Hangyo, lugwayehay taraw ... sampalohon mo da ako kon makalugar kaw, kay ako nay isab magtinaguon.... hahahaha..... buka-bukaan lamang kita. And that makes life more FANTASTERRIFIC!!!! Hala na Loy, igmaw na kay arang kay an gahanap kanimo.... si alibangbang, sheila hasta isab si ako ... maarang pa gayud. Inday dakan lamang kanimo kon dili kaw ma-konseyensya... yabala kaw .... aw bahala na kaw..... :

[cordapya]

LAY-OB:

Baah, Ning. Wara sa tingali si K-SPY masilo duda ko. wara mo "kabusdiki" busy lamang siguro. Tapus an ila computer mahinay mag-download tapus sigi nan ka-utod an ila connection, malisog magdalikyat pag-blog. Dili con madayaw na reception sa ato. Matud sa mga tagosds bloggers sa Tandag. Huwat lamang kita, ayaw isab dayon magkasilo kay hamok na sila. amo LAYBS? Lisodi sa ya-on na talent.(silo-silo) hehehehe. Tapus SOUND OF SILENCE dayon...aaayyy aayyyyy mingawi na dayon kay bisan unhon mo NO ANSWER. The line is dead dayon or unattended or disconnected


ALIBANGBANG!

Tagadi-in kaw? Taga CAMAGONG? Si Papa ko taga Camagong kay isab.

[kampanaryo_spy]

bon,

saktuhi si cordapya. bagan manginahanglan ini nan pinasahi na panid kay sa ato lamang i-sukip nganhi na hilo (thread?). isa pa basin magkapadag-padag an iban nan humanap na singkitar paga-mino, tagmano pangalipadhan iton sila haw dayon lagua sa lain na ispidno. magbu-od lugar. aduy ka arisgado haw aya kita tamni nan mam-on ("tanom nan mam-on" is to bear a grudge over a prolonged period of time. yaon dumot ba na dad-on mo gayud sa madugom na ngilit sa imo lubnganan. banggi-itan an tagon-on haw tanom na nan mam-on an hisgutan, di ba cordaps?)

hain na anhin si alibang-bang inday yasikop anhi nan mga bata?


cordaps,

oo, kuman pa gayud ako makalipot. wa ko pa gayud gihapon ma tuhog iton manual nan camera. bupulopok sa lagi kipitapa basta mapanwapal nay istopuryapahapan.

[Guest]

amoy kadaut nan ingkadtuan ko na internet cafe kay wara ko sa mabasa inin impampatik niyo nganhi. (di kay dayon taraw mutoo yaon si bonsal. ) amo balitaw na yaon sa taas na ako dinukduk na mga gilaong, an ako imsupayan yadton laong ni cordpas na ipabalhin (kabaw!) kita nan lain na tingkal (mas madayaw ini na terminolohiya kay kibali baligya sa una ni insik santos.)

lay-ob pahuway na nan iton imo mga pagduda na masilo ako, kay dili-i gayud ako masilo. madugay ako ma li-ad, tapos isa pa, wara say bihagay nganhi.

si yo liloy? nan min-agi na semana intaga-an ako ni yo david nan, pugngin iyo ginhawa, MONTHLY, ONE-PAGE NEWSLETTER ni yo liloy. TAG P5 an kopya. dugay dugay na baya niya ini na pasiug-da na angay nato tagon-on ipasi-antog, pero wara mahia-bot kanako. plano ko ngani na ipatik nganhi an atado nan yadto kay yag daw-daw si yo liloy mahitungod nan history nan tago. tapos gapasida-an sab siya na iya na pagasugdan pagsuwat an libro nan tago na an working title: TAGO REVEALED.

balikadyahon kon mga caudal ko sa kwarto ngay-an dum kay ako kopyahon yadto iya mga hungihong nganhi.

sakto si alibangbang na dapat mugna-on ta na yaon diksyonaryo nan tagon-on kay hapit na maupos inin mga hinuod ngadi. kami day bahala ngadi. bisan gamay na kami ngadi na mga ingkwisitibo, bagan makaya gihapon namo yaon. tutal maarang sa gayud an mu-salmot pag pa print nan yaon na proyekto.

k_spy

[Alibangbang]

Cordaps,

Kaningan mo sin-o ako? Bakamonton kay sawanon kamo. Mangindog an bohok kibali kakita nan multo.! ! ! . Kon sawanon raba ag hubag hubag-gan. Maghanap pa kita nan tawas para pataphan. Dayon siging siging-ngon, tutho-an pan aliponhan. Adoy ag raba mag mam-ma ito si ‘Yo Intoy….. Importante kila niyo ako, kila tasab kamo, anay kay parenti pa kita tanan kanaman igkang ako para dili kasakpan ! ! !. . Ako pangan-doy na lamang molambo ini na tingkal para kapahimoslan nan kabata-an na ga sunod kanato. Isa pa, na harohay kita nganhi sa ato bag-o na panimay.

abb

[Alibangbang]

Bonsal,

Long, tabang….nanga sa na kon ako e printa an manga mensahi nganhi ag sa mautod. Seguro isa ka purdaga dili mahilakip pag printa. Ako paga “print to page” pero utod gihapon. Puydi e “reset” kay nan una puydi sa.

abb

[Alibangbang]

Lay-ob,

Hala dali na para padayon an ato kuratsa.. . . Kon unoy musalto sa utok hal-la diretso nganhi patik kay usahay ag kan-on nan tampayak. Ganahan ako mo lo-on sa kinahiladman nan imo utok para pupu-on aton manga hinog lakip agubalang na kapayas. Sus kalami e dudu sa suka na may gamos. Ay sayop, lay-ob baya yadto na saging dili kon kalimbre. Iton gutom an gawas. Balitaw ka gana nan imo manga komedya bisan sakit an tiyan imo mapakatawa. Basin yadton ga susakiki astan gabakiki na sunoy yaka tinaw nan linta. hahahaha

[Alibangbang]

K-spy,
Ay suka mo padla…… Yadi da ako gapa lutaw lutaw para dili ma sikop nan manga bata. Yadto sa ibabaw an ako mensahi para kamino Long.

Didto ako gapa-uraray sa iban na manga sitio. Madayaw, tin-aw, claro na haniti kaw gayod. Ayaw pag usiki iton regalo na inhatag kanimo nan Ginoo. Ikaw an “the best, best qualified” na mag suwat nan ini na libro kay ako, bawo, saludar kanimo.

Ala Michael Crichton, James Patterson asta Jane Austen pa.
Hala lang-a lamang ako kon unoy ako ika ambag kanimo. Sug-di na K-spy mentras yaon pay ato pabilo. Kay kon simbako ma pugdaw iton, bisan may gas o crodo, payong nasa gayod. Malisod kon dugum, mag haphap, mag kamang kita kibali tugidlo-man dili nato kit-an an dan. Mag woswos nan lukay para dili masisapdok….. segi tagad lamang ako kanimo…..